Arme Joe

Geen vriendjes, geen nachtleven en de cognac die te duur is om mijmerend naar het haardvuur te staren. Vastgesneeuwd in mijn Noorse winterhut analyseer ik nu voltijds Netflix-feuilletons. Een loser? Dat heb ik dan gemeen met Joe Goldberg, het hoofdpersonage in 'You'. Een psychologische thriller die jouw zelfbeeld, kijk op de liefde en gevoelshuishouden genadeloos overhoop haalt. En je van jouw iCloud-wolk haalt. Die € 0,99/maand kan - spoileralert - levens kosten.

Kort samengevat:  Joe geraakt geobsedeerd door Guinevere Beck, een ravissante blonde literatuurstudente. Door een niet zo toevallige samenloop van omstandigheden slaagt hij erin 'Beck' te veroveren, maar om de buit te vergaren en te behouden gaat hij ruim het liefdesboekje te buiten. He would do anything for love. Anything.

Charmante boekenwurm of walgelijke stalker? In elke andere soap was die rekening al na de eerste aflevering gemaakt. Maar You zadelt je vanaf het begin met een Stockholm-syndroom op. Joe gijzelt je in zijn eenzijdige denkwereld met sarcastische voice-overs waarin hij zijn vreselijke handelingen goedpraat. Het kwaad geschiedt geruisloos: je ontwikkelt zowaar empathie voor Arme Joe. 

Die empathie heeft een stevige basis dankzij een wervelende openingsscène. Iedereen die ooit halsoverkop verliefd is geworden, wordt daarbij opnieuw door dàt gevoel overspoeld. Beck stapt de boekenwinkel van Joe binnen en zal zijn - en mijn - wereld nooit verlaten. Haar lichtjes loensende blik die haarscherpe observaties afvuurt, die bijtende snijtandjes op haar volle lippen, dat flirterige toontje dat het midden houdt tussen een naïeve nimf en een welbelezen buitenlandjournaliste,...WOW

In het donkere hol waarin Joe obscure titels in een Colruyt-jas verkoopt, overvleugelen vlinders plots huismijten en andere beesten die in boekenstof gedijen. Omringd door duizenden romans die in dure woorden de liefde trachten te beschrijven, aanschouwen we de ontluikende kiemen van een droomrelatie.

Wanneer Beck Joe voor het eerst diep in de ogen kijkt en we dat vanuit zijn oogpunt mogen meemaken, moet ik zowaar blozen. Tien afleveringen lang wijt ik mijn rode kaakjes aan het haardvuur, telkens wanneer mijn vrouw mijn gevoelstemperatuur inspecteert na een alweer uitdagende passage van Beck. Of ze nu leest, dicht of drinkt in haar schrijversresidentie in de New Yorkse West Village, voor een huurcontract met haar wil ik zelfs mijn huwelijk hypothekeren.

Geen wonder dat Joe er àlles aan doet om haar te veroveren. Guinevere Beck laat je niet zomaar schieten. En bovendien, zij is begonnen! Met dat genadeloos geflirt van haar...Ze deelde overigens ongevraagd haar voornaam én familienaam! Met #jesuisjoe kies ik meteen partij in haar millennial-jargon.

Heel de serie hoop je dat Joe niet gepakt wordt. Niet zozeer omdat de spanning dan weg is. Omwille van die reden wil je ook dat Escobar uit de handen van de FBI blijft in Narcos. Of dat Dexter toch maar niet ontmaskerd wordt. Neen, je gunt Joe simpelweg de eeuwige liefde met Beck. Zonder bijkomende moorden, dat dan weer wel. Met het schaamrood op de wangen vergeef je deze dolverliefde gekkerd wat hij allemaal heeft uitgespookt. Maar niet opnieuw doen he!

Dat we Joe's obsessie voor Beck grotendeels kunnen begrijpen, is enigszins logisch. Wie heeft zijn kersverse vlam nooit uitgebreid gegoogled, gefacebookt en geïnstagrammed? Een backgroundcheck die jouw gevoelens trouwens niet zullen temperen. Die zijn toch al zonneklaar, tenzij je op haar bikinifoto's plots een grote vlindertattoo op haar onderrug ontdekt. Haar publiek profiel bepaalt hoe jij je de komende weken en maanden zal gedragen. Naar welke muziek je zal luisteren, wat jouw stamcafé wordt en welke hashtags je zal posten.

Het is een dunne lijn tussen stalken en 'toevallig' opduiken op plaatsen waar zij regelmatig komt. MAAR...er is één groot verschil tussen beiden: wie niet als stalker door het leven wil gaan, stopt bij een duidelijke neen en laat de ander voldoende ruimte. 'De eeuwige aanhouder wint' geldt misschien op andere domeinen, maar in de liefde slechts sporadisch. En dat feit heeft onze romcom-verslindende generatie te weinig onder ogen gekregen. Niet zo gek dat we met z'n allen meegaan in hoe Joe zijn moorden rationaliseert, afgaande op de massale steunbetuigingen op sociale media. Want hij deed het allemaal uit pure liefde. Toch?

Onze troebele kijk op Joe valt misschien ook te verklaren door zijn complexiteit. Zijn moeilijke jeugd, zijn obsessieve drang naar liefde, zijn zorg voor Paco (kind van een drugsverslaafde moeder). Stalkers zijn mensen, moordenaars zijn mensen. We tonen geen afschuw voor Joe, omdat hij op vele vlakken een gelijke is. Het is geen monster, geen marginaal. Eerder een schuchtere boekenman die op blondjes valt. En met zijn hamer niet alleen het nieuwe bed van zijn geliefde in elkaar timmert, maar toevallig ook de schedels van haar voormalige bedpartners.

Dat we ons tot op zekere hoogte kunnen herkennen in zo'n gek, of - erger nog - zijn gedrag niet veroordelen, is verontrustend. Het helpt natuurlijk niet dat de slachtoffers van Joe stuk per stuk eikels waren. In zekere zin heeft Joe een betere wereld voor Beck geschapen. Toch? Enkel wanneer Joe uit zijn rol valt als charmante nerd in het bijzijn van Beck en je de stoppen nét niet ziet doorslaan, voel je plaatsvervangende schaamte. "Verman je toch," denk ik dan. In de naam van de liefde mag blijkbaar veel, zolang je je maar als een gentleman gedraagt.

Bovendien zijn we allemaal een beetje voyeur. Een beetje veel, dezer dagen. De enige reden waarom we vroeger ongeïnteresseerd en met een diepe zucht familiealbums bekeken, is omdat je met familie niet kan aanpappen. En dat kon je met Jessica Biel uit Seventh Heaven, dat net bezig was, wél. Maar dook er plots een héél ver lekker achternichtje op aan de kindertafel van een plechtige communie, dan durfde je bij een volgend bezoek aan jouw oma datzelfde fotoboek wel eens uit eigen initiatief uit de kast halen. Bij voorkeur wanneer de oma in de keuken aan het middagmaal bezig was of even naar het dorp fietste. 

Enkele jaren later waren klasfoto's de enige manier om de onbereikbare Miss Popular mee naar huis te nemen na de schooluren. Maar bij het staren naar het glinsterende fotopapier stopte het. De crush veranderde niet in een obsessie. Daar had je simpelweg te weinig materiaal voor. Zonder internet was er minder brandstof voor de verbeeldingskracht.

Vandaag leveren sociale media en krachtige zoekmachines als gratis privédetectives onbeperkt voer voor de voyeurs. We willen gezien worden, bemind worden, en sommigen misschien zelfs gestalkt worden. Wie in dit leven geen aandacht krijgt, stelt niets voor. Onze dagboeken hebben we op straat gegooid. Bij voorkeur in het midden van een drukke winkelstraat. Vlot leesbaar en afgewerkt met perfecte plaatjes. Gestileerde parels voor de zwijnen.

Het is net die perfectie die we ook in een relatie zoeken. Everythingship, zo vatte Joe het samen in een potje Scrabble met Beck. De relatie die je àlles geeft. De Heilige Graal van de Romantiek, die in haar akeligste momenten de belangrijkste waarden van de Verlichting in duisternis hult. 

Cynisch genoeg, is het uiteindelijk de goedheid van Joe die het Everythingship met Beck doet stranden. Joe wijst Paco op een verbergplaats voor zijn boek dat hij van zijn alcoholieke stiefvader niet mag lezen. 

Door de loslippigheid van Paco stuit Beck in Joe's appartement op een schatkistje gevuld met afschuwelijke onthullingen. Zijn toevallige ontmaskering en Beck's ultieme vluchtpoging duwen Joe uiteindelijk naar zijn klassieke oplossing: moord. De intense romance tussen Joe en Beck, waarvan we met z'n allen dachten dat ze de belangrijkste storm (Peach) doorstaan had, eindigt in de kelder van de boekenwinkel. Waar alles begon.

Joe kiest finaal voor zelfbehoud. En niet voor de liefde. Er knakt iets in mij. Maar nóg spuw ik hem niet uit. In mijn donkerste moment beschouw ik de dood van Beck net niet als collateral damage in Joe's queeste naar Everythingship. Maar al snel denk ik "Beck...Komaan Joe, dat meen je toch niet?" Of zoals mijn vrouw, de goedheid zelve, het beter samenvat: "Dat had ze nu ook niet verdiend."

Het gebrek aan een Happy End breekt mijn hart. Letterlijk. "Dit kan toch niet?" snik ik. We zijn er zo van overtuigd dat de wereld rechtvaardig in elkaar zit. Maar rechtvaardigheid betekent niét dat Beck uiteindelijk ontsnapt en Joe voor de rest van zijn leven achter de tralies belandt. We willen dat de liefde, of is het de leugen, regeert. "Waarom kunnen jullie niet gewoon weer samen zijn, ondanks alles?" roep ik de beeldbuis toe.

Helaas, Joe blijkt een monster. Dat wisten we eigenlijk al vanaf het begin. Maar omdat we hem ook als een goede jongen kenden, weigerden we dat te geloven. Wie een verhaal aan een individu kan koppelen, heeft een medemens gecreëerd. Waar we onszelf in kunnen zien. En die we niet zo makkelijk kunnen veroordelen. Dat geldt ook voor Paco, die weigert om Beck alsnog uit de klauwen van Joe te bevrijden. Pakkende verhalen wegen zwaarder door dan onze heilig gewaande principes.

Wanneer ik nog van de klap lig te bekomen, weerklinkt "I need my girl" van het immer melancholische The National, terwijl Joe Beck begraaft en er haar psychiater - waar ze mee vreemdging - voor laat opdraaien. Mijn wereld stort in. Arme Joe. Arme Joe. Geen geluk voor ons, arme Joe.